شفاء السقام فی زیارة خیر الانام (کتاب)

شِفاءُ السَّقام فی زیارَةِ خَیرِ الأنام (شفای بیماری‌ها در زیارت بهترین انسان‌ها) کتابی در یک جلد به زبان عربی تألیف تقی‌الدین سُبکی عالم شافعی‌ در قرن هشتم قمری. موضوع کتاب، ردّ بر ابن تیمیه درباره تحریم زیارت رسول اکرم(ص) است که با ادله نقلی و عقلی به اثبات دعوی خود پرداخته است. شفاء السقام در ده باب تدوین شده است.

درباره مؤلف

علی بن عبدالکافی معروف به قاضی تقی‌الدین سُبکی در سال ۶۸۳ق در سُبک، از توابع منوفِ مصر در کنار رود نیل زاده شد. بعد از تحصیلات مقدماتی نزد پدر خویش، برای علم­‌آموزی سفر‌های متعددی کرد و استادان فراوانی دید و از دمیاتی معروف حدیث آموخت و تصوف را از ابن عطاء الله صوفی أخذ کرد.

در سال ۷۳۹ق قاضی شام گردید و تا آخر عمر در این سمت باقی ماند و در این زمان به تدریس پرداخت و بعد از مزّی، رئیس مدرسه دارالحدیث اشرفیه شام گردید و در همین زمان به نگارش آثار متعددی پرداخت. ایشان در نقد افکار ابن تیمیه آثار متعددی نوشت. کتاب «الدرة المضیئة» یکی دیگر از آثار سبکی در نقد افکار ابن تیمیه است.

فرزند سبکی نیز از مشایخ معروف و قاضی مصر بود و کتاب طبقات الشافعیة سبکی از فرزند تقی‌­الدین یعنی نگارش تاج­‌الدین عبدالوهاب بن علی بن عبدالکافی است. سبکی بعد از عمری تدریس و تحقیق و قضاوت، در سال ۷۵۶ق از دنیا رفت و در باب السعیدیه قاهره دفن شد.

ساختار

کتاب شفاء السقام که عقاید ابن تیمیه را به نقد کشیده، در ده باب و یک خاتمه تشکیل شده است:

• باب اول: احادیثی که نص در زیارت است. (۱۵ روایت نبوی)
• باب دوم: اخبار و احادیثی که دلالت بر زیارت می‌کند ولی کلمه «زیارت» در آنها نیست.
• باب سوم: سیره گذشتگان در زیارت قبر پیامبر(ص)
• باب چهارم: دیدگاه علما در استحباب زیارت قبر پیامبر(ص)
• باب پنجم: زیارت پیامبر(ص) عملی مشروع و قربة الی الله
• باب ششم: مشروعیت و قُربی بودن سفر برای زیارت پیامبر(ص)
• باب هفتم: نقد و رد شبهات ابن تیمیه
• باب هشتم: توسل و شفاعت خواهی از پیامبر(ص)
• باب نهم: درباره حیات برخی پیامبران در قبر و برزخ
• باب دهم: شفاعت

وی در خاتمه به ذکر نصوص صلوات بر پیامبر به نقل محمد بن عبدالرحمن نمیری از کتاب «الاعلام بفضل الصلاة علی النبی» پرداخته که در اکثر قریب به اتفاق آنها لفظ «آل محمّد» وجود دارد.

ردیه بر کتاب

ابن عبدالهادی حنبلی صاحب کتاب «صارم المنکی» ردیه‌ای بر کتاب شفاء السقام نوشته، مبنی بر اینکه نسبت دادن امام سبکی به ابن تیمیه در منع زیارت پیامبر(ص) صحیح نیست؛ زیرا ابن تیمیه اصل زیارت را منع ننموده بلکه قائل به استحباب زیارت پیامبر اکرم(ص) است.

چاپ

چاپ اول کتاب توسط انتشارات امیریة الکبری در مصر به سال ۱۳۱۸ق انجام گرفته و چاپ دوم در ترکیه و چاپ سوم و چهارم در انتشارات دائرةالمعارف العثمانیه در حیدرآباد دکن به انجام رسیده است.

پانویس

منابع

• سبکی، علی بن عبدالکافی، شفاء السقام فی زیارة خیر الانام، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، ۱۴۱۹ق.
• سلسله گزارش‌هایی از آثار اهل سنّت در نقد افکار وهابیت، گزارش کتاب شفاء السقام، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: ۱۲ آذر ۱۳۹۹ش.
• شفاء السقام فی زیارة خیر الانام، کتابخانه دیجیتال نور.